Qog‘oz Va Kley Orqali Muhandislik Tajribasi

Bugungi fizika darsimizni nazariyadan amaliyotga o‘tkazdik. O‘quvchilarga ijodkorlik va muhandislik qobiliyatlarini sinash uchun qiziqarli vazifa berdim: qog‘oz va kley yordamida mustahkam ko‘prik qurish. Uchta jamoaga bo‘lingan o‘quvchilarga taxminan 100 tadan qog‘oz va ikkita qog‘oz uchun mo‘ljallangan kley berildi. Shart oddiy edi: kimning ko‘prigi eng ko‘p og‘irlikni ushlaydi?

Ishning boshlanishi

Har bir jamoa ishni o‘z usulida boshladi. Birinchi jamoa barcha qog‘ozni birvarakayiga ishlatib yubordi. Ular varaqni birma-bir ustma-ust yopishtirib, qalin bir plita yasashdi. Keyin esa plitaning ustidan ziq-zag shaklida yana bir qavat yopishtirishdi. Biroq bunday usulda qog‘oz qanchalik qalin bo‘lmasin, shaklsiz tuzilma baribir mustahkam bo‘lmaydi.

Ikkinchi jamoa boshqacha yondashdi. Ular qog‘ozlarning bir qismini silindr shaklida o‘rab, tayanchlar yasashdi. Silindr shakli, fizikadagi asosiy tamoyillardan kelib chiqqan holda, og‘irlikni yaxshi taqsimlaydi. Ular barcha qog‘ozni ishlatmasdan, qolgan qismini kerakli joylarda ehtiyotkorlik bilan ishlatishdi.

Uchinchi jamoa yana bir o‘ziga xos usulni tanladi. Ular ham silindr shaklidan foydalandi, lekin har bir silindr bir necha qog‘ozdan yasalgan bo‘lib, ularni ustma-ust yopishtirishdi. Biroq ular qog‘ozni boshida tejab, keyinroq yetmay qolganini sezishdi. Natijada, ularning ko‘prigi biroz chala bo‘lib qoldi.

Muammo va yechim

Ish davomida har bir jamoa qog‘oz va resurslardan qanday foydalanishni o‘rganishdi. Ba’zi jamoalar qog‘ozni haddan tashqari ko‘p ishlatib, oxiriga yetib qolishdi. Ba’zilar esa qog‘ozni tejab, lekin noto‘g‘ri joylarda foydalanishgani sababli mustahkamlikni yo‘qotishdi. Shunda bolalar amaliyotda muhim bir narsani anglashdi: nafaqat ijodkorlik, balki resurslarni to‘g‘ri taqsimlash ham muhandislikning asosiy tamoyillaridan biridir.

Sinov va natijalar

Ish tugagach, biz har bir jamoaning ko‘prigini sinab ko‘rdik. Har bir ko‘prik ustiga birma-bir kitob qo‘ydik:

Ishning boshlanishi

Har bir jamoa ishni o‘z usulida boshladi. Birinchi jamoa barcha qog‘ozni birvarakayiga ishlatib yubordi. Ular varaqni birma-bir ustma-ust yopishtirib, qalin bir plita yasashdi. Keyin esa plitaning ustidan ziq-zag shaklida yana bir qavat yopishtirishdi. Biroq bunday usulda qog‘oz qanchalik qalin bo‘lmasin, shaklsiz tuzilma baribir mustahkam bo‘lmaydi.

Ikkinchi jamoa boshqacha yondashdi. Ular qog‘ozlarning bir qismini silindr shaklida o‘rab, tayanchlar yasashdi. Silindr shakli, fizikadagi asosiy tamoyillardan kelib chiqqan holda, og‘irlikni yaxshi taqsimlaydi. Ular barcha qog‘ozni ishlatmasdan, qolgan qismini kerakli joylarda ehtiyotkorlik bilan ishlatishdi.

Uchinchi jamoa yana bir o‘ziga xos usulni tanladi. Ular ham silindr shaklidan foydalandi, lekin har bir silindr bir necha qog‘ozdan yasalgan bo‘lib, ularni ustma-ust yopishtirishdi. Biroq ular qog‘ozni boshida tejab, keyinroq yetmay qolganini sezishdi. Natijada, ularning ko‘prigi biroz chala bo‘lib qoldi.

Muammo va yechim

Ish davomida har bir jamoa qog‘oz va resurslardan qanday foydalanishni o‘rganishdi. Ba’zi jamoalar qog‘ozni haddan tashqari ko‘p ishlatib, oxiriga yetib qolishdi. Ba’zilar esa qog‘ozni tejab, lekin noto‘g‘ri joylarda foydalanishgani sababli mustahkamlikni yo‘qotishdi. Shunda bolalar amaliyotda muhim bir narsani anglashdi: nafaqat ijodkorlik, balki resurslarni to‘g‘ri taqsimlash ham muhandislikning asosiy tamoyillaridan biridir.

Sinov va natijalar

Ish tugagach, biz har bir jamoaning ko‘prigini sinab ko‘rdik. Har bir ko‘prik ustiga birma-bir kitob qo‘ydik:

• Birinchi jamoaning ko‘prigi 6-8 ta kitobni ushlab tura oldi, lekin qog‘oz plitasi og‘irlikni bir xil taqsimlay olmagani sababli qulab tushdi;

• Ikkinchi jamoaning ko‘prigi eng samarali bo‘ldi. Ular silindr shaklidagi tayanchlar yordamida 10-12 ta kitobni ushlab turishdi. Mustahkam va barqaror ko‘prik yasashganini ko‘rib, ular ishlaridan faxrlanishdi;

• Uchinchi jamoaning ko‘prigi esa boshlang‘ich sinovlarda yaxshi natija ko‘rsatgan bo‘lsa-da, resurs yetishmasligi tufayli yetti kitobdan keyin qulab tushdi;

Xulosa

Dars yakunida bolalar bir qancha muhim narsalarni o‘rganishdi. Shaklning roli juda katta: silindr shakli og‘irlikni samarali taqsimlaydi, ziq-zag esa materialni kuchliroq qiladi. Eng muhim dars shundan iborat bo‘ldi: resurslarni tejash va ulardan oqilona foydalanish muhandislikning asosiy qoidalaridan biridir.

Bu amaliyot bolalarga nafaqat fizikadagi asosiy bilimlarni, balki muhandislik, jamoaviy ish va ijodkorlik ko‘nikmalarini ham o‘rgatdi. O‘quvchilar ushbu qiziqarli tajriba orqali muammolarni yechish va yangi yondashuvlarni ishlab chiqishni o‘rgandilar. Bu nafaqat dars, balki kelajakdagi muhandislar uchun ajoyib bir boshlanish edi!